۱۳۶۷۹.عنه عليه السلام :أدَلُّ شَيءٍ عَلى غَزارَةِ العَقلِ حُسنُ التَّدبيرِ.۱
۱۳۶۸۰.عنه عليه السلام :المَرءُ يَتَغَيَّرُ في ثَلاثٍ : القُربِ مِنَ المُلوكِ. و الوِلاياتِ. و الغَناءِ من الفَقرِ. فمَن لَم يَتَغَيَّرْ في هذهِ فهُوَ ذو عَقلٍ قَويمٍ و خُلقٍ مُستَقيمٍ.۲
۱۳۶۸۱.عنه عليه السلام :مَن كَمُلَ عَقلُهُ حَسُنَ عَمَلُهُ.۳
۱۳۶۸۲.عنه عليه السلام ( ـ في وَصفِ السّالِكِ الطَّريقَ إلَى اللّه ِ سُبحا ) : قَد أحيا عَقلَهُ و أماتَ نَفسَهُ. حَتّى دَقَّ جَليلُهُ. و لَطُفَ غَليظُهُ. وَ بَرَقَ لَهُ لامِعٌ كَثيرُ البَرقِ. فأبانَ لَهُ الطَّريقَ و سَلَكَ بِه السَّبيلَ.۴
(انظر) العقل: باب ۲۷۶۸.
۲۷۷۲
ما يُضعِفُ العَقلَ
۱۳۶۸۳.الإمامُ عليٌّ عليه السلام :ذَهابُ العَقلِ بَينَ الهَوى و الشَّهوَةِ.۵
۱۳۶۸۴.عنه عليه السلام :ضَياعُ العُقولِ في طَلَبِ الفُضولِ.۶
۱۳۶۸۵.عنه عليه السلام :عُجبُ المَرءِ بِنَفسِهِ أحَدُ حُسّادِ عَقلِهِ.۷
۱۳۶۷۹.امام على عليه السلام :بهترين دليل بر فراوانى عقل، حسن تدبير است.
۱۳۶۸۰.امام على عليه السلام :انسان در سه جا عوض مى شود: نزديكى به شاهان، زمامدارى، و توانگر شدن بعد از نادارى. هر كه در اين سه جا عوض نشود، از خردى استوار و خويى راست و درست برخوردار است.
۱۳۶۸۱.امام على عليه السلام :هر كه خردش كامل باشد، كردارش نيكوست.
۱۳۶۸۲.امام على عليه السلام ( ـ در توصيف رهرو راه خداوند سبحان ـ ) فرمود : او خرد خويش را زنده كرد و نفْسش را ميراند، تا جايى كه [اندام ]درشت او نزار شد و ستبرى اش زار. و برقى پر نور براى او درخشيد و راه را برايش روشن ساخت و در پرتو آن راه پيمود.
۲۷۷۲
عوامل ناتوان كننده خرد
۱۳۶۸۳.امام على عليه السلام :بر اثر هوس و شهوت، خرد از بين مى رود.
۱۳۶۸۴.امام على عليه السلام :تباه شدن خردها در جستن فزونيهاست.
۱۳۶۸۵.امام على عليه السلام :خودپسندى انسان، يكى از حسودانِ خرد اوست.
1.غرر الحكم : ۳۱۵۱.
2.غرر الحكم : ۲۱۳۳.
3.الخصال : ۶۳۳/۱۰.
4.نهج البلاغة : الخطبة ۲۲۰.
5.غرر الحكم : ۵۱۸۰.
6.غرر الحكم : ۵۹۰۱.
7.نهج البلاغة : الحكمة ۲۱۲.